CÁI SƯỚNG CỦA TUỔI GIÀ
Già thì khổ, ai cũng biết sinh, lão, bệnh, tử! Nhưng già vẫn có thể sướng. Muốn sống lâu thì phải già chớ sao!

Già có cái đẹp của già. Trái chín cây bao giờ cũng ngon hơn trái dú ép.
Cái sướng đầu tiên của già là biết mình... già, thấy mình già như trái
chín cây thấy mình đang chín trên cây. Nhiều người chối từ già, chối từ
cái sự thật đó và tìm cách dấu cái già đi, như trái chín cây ửng đỏ, mềm
mại, thơm tho mà ráng căng cứng, xanh lè thì coi hổng được. Mỗi ngày
nhìn vào gương, người già có thể phát hiện những vẻ đẹp bất ngờ như
những nếp nhăn mới xòe trên khóe mắt, bên vành môi, nhưng mớ tóc lén lút bạc chỗ này chỗ nọ, cứng đơ, xơ xác... mà không khỏi tức cười! Quan sát nhìn ngắm mình như vậy, ta mới hiểu hai chữ "sồng sộc" của Hồ Xuân
Hương: "Chơi xuân kẻo hết xuân đi. Cái già sống sộc nó thì theo sau!" Có
lẽ nữ sĩ lúc đó mới vào lứa tuổi bốn mươi! Thời ta bây giờ, bốn mươi tuổi lại là tuổi đẹp nhất. Phải đợi đến bảy mươi, thất thập cổ lai hy
thì mới gọi là bắt đầu già(?). Nếu trong tương lai, khi con người sống
đến một trăm sáu mươi tuổi thì tám mươi lại là tuổi đẹp nhất!

Tuy nói như vậy, thực tế, già thì khó mà sướng. Con người ta có cái
khuynh hướng dễ thấy khổ hơn. Khổ dễ nhận ra, còn sướng khó thì khó
biết! Một người luôn thấy mình... sướng thì không khéo người ta nghi ngờ
hắn có vấn đề... tâm thần! Nói chung, già có ba nỗi khổ thường gặp nhất, nếu giải quyết được sẽ giúp cho họ sống "trăm năm hạnh phúc".

- Một là thiếu bạn!

Nhìn qua nhìn lại, bạn cũ rơi rụng dần... Thiếu bạn, dễ hụt hẫng, cô đơn và dĩ nhiên... cô độc. Từ đó dễ thấy mình bị bỏ rơi, thấy không ai hiểu mình! Quay quắt, căng thẳng, tủi hận. Lúc nào cũng đang như "gậm một mối căm hờn trong củi sắt. Ta nằm dài nghe ngày tháng dần qua...!"

Người già chỉ sảng khoái khi được rôm rả với ai đó, nhất là những ai
"cùng một lứa bên trời lận đận"... Gặp được bạn tâm giao thì quả là một
liều thuốc bổ mà không bác sĩ nào có thể biên toa cho họ mua được.

Để giải quyết chuyện ấy, ở mỗi nước tiên tiến, người ta mở các phòng tư
vấn, giới thiệu cho những người già cùng sở thích, cùng tánh khí, có dịp
làm quen với nhau. Người già tự giới thiệu mình và nêu "tiêu chuẩn"
người bạn mình muốn làm quen. Nhà tư vấn sẽ "matching" để tìm ra kết quả và làm... môi giới. Dĩ nhiên môi giới cho họ kết bạn. Còn sau này họ
thấy tâm đầu ý hợp tiến tới hôn nhân (nếu còn độc thân) thì họ ráng
chịu! Đó là những chuyện riêng của họ. Ngày trước, Uy Viễn tướng công mà còn phải than:

Tao ở nhà tao, tao nhớ mi,
Nhớ mi tao phải bước chân đi.
Không đi mi bảo rằng không đến,
Đến thì mi hỏi đến làm chi.
Làm chi tao có làm chi được,
Làm được tao làm đã lắm khi...

(Nguyễn Công Trứ)

Rồi họ dạy người già học vi tính để có thể "chat", "meo" với nhau chia sẻ tâm tình, giải tỏa "stress"... Thỉnh thoảng tổ chức cho các cụ họp mặt đâu đó để được trực tiếp gặp gỡ, trao đổi, dòm ngó, khen ngợi hoặc chê bai lẫn nhau. Khen ngợi chê bai gì đều có lợi cho sức khỏe! Có dịp tương tác, có dịp cãi nhau là sướng rồi.

Các tế bào não sẽ được kích thích, sẽ được hoạt hóa, sẽ tiết ra nhiều
kích thích tố. Tuyến thượng thận sẽ hăng lên, làm việc năng nổ, tạo ra
"cortisol" và "epinephrine" làm cho máu huyết lưu thông, hơi thở trở nên
sảng khoái, rồi tuyến sinh dục tạo ra DHEA (dehydroepiadoster one), một
kích thích tố làm cho người ta trẻ không ngờ!... Dĩ nhiên phải chọn một
nơi có không khí trong lành. Hoa cỏ thiên nhiên. Thức ăn theo yêu cầu.
Gợi nhớ những kỷ niệm xưa... Rồi dạy các cụ vẽ tranh, làm thơ, nắn
tượng... Tổ chức triển lãm cho các cụ. Rồi trình diễn văn nghệ cây nhà
lá vườn. Các cụ dư sức viết kịch bản và đạo diễn. Coi văn nghệ không
sướng bằng... làm văn nghệ!

- Hai là thiếu ăn!

Thực vậy. Ăn không phải là tọng, là nuốt, là xực, là ngấu nghiến... cho nhiều thức ăn! Ăn không phải là nhồi nhét cho đầy bao tử! Trong cuộc sống hằng ngày có nhiều thứ nuốt không trôi lắm! Chẳng hạn ăn trong nỗi sợ hãi, lo âu, bực tức; ăn trong nỗi chờ đợi, giận hờn thì nuốt sao trôi! Nuốt là một phản xạ đặc biệt của thực quả dưới sự điều khiển của hệ thống thần kinh. Mộtngười trồng chuối ngược vẫn có thể nuốt được dễ dàng!

Nhưng khi buồn lo thì phản xạ nuốt bị cắt đứt!

Nhưng các cụ thiếu ăn, thiếu năng lượng, phần lớn là do sợ bệnh, kiêng
khem quá đáng. Bác sĩ lại hay hù, làm cho họ sợ thêm! Nói chung, chuyện
ăn uống, nên nghe theo mệnh lệnh của... bao tử:

Cư trần lạc đạo thả tùy duyên,
Cơ tắc xan hề khốn tắc miên.

(Ở đời vui đạo hãy tùy duyên,
Đói đến thì ăn mệt ngủ liền.

(Trần Nhân Tông)

"Listen to your body". Hãy lắng nghe sự mách bảo của cơ thể mình! Cơ thể nói... thèm ăn cái gì thì nó đang cần cái đó, thiếu cái đó. Nhưng nhớ ăn là chuyện của văn hóa(!), chuyện của ngàn năm, đâu phải một ngày một buổi. Món ăn gắn với kỷ niệm, gắn với thói quen, gắn với mùi vị từ thuở còn thơ! Người già có thể thích những món ăn... kỳ cục - không sao! Đừng ép! Miễn đủ bốn nhóm: bột, đạm, dầu, rau... Mắm nêm, mắm ruốc, mắm sặt, mắm bồ hóc, tương chao... đều tốt cả.
Miễn đừng quá mặn, quá ngọt là được. Cách ăn cũng vậy. Hãy để cho các
cụ tự do, tự tại đến mức có thể được. Đừng ép ăn, đừng đút ăn, đừng làm
"hư" các cụ!

Cũng cần có sự hào hứng, sảng khoái, vui vẻ trong bữa ăn. Con cháu hiếu
thảo phải biết... dành ăn với các cụ. Men tiêu hóa được tiết ra từ tâm
hồn chớ không chỉ từ bao tử.

- Ba là thiếu vận động!

Già thì hai chân trở nên nặng nề như mọc dài ra, biểu không chịu nghe lời ta nữa! Các khớp cứng lại, sưng lên, xương thì mỏng ra, dòn tan, dễ vỡ, dễ gãy! Ấy cũng bởi cả một thời trai trẻ đã "đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt..." (Trịnh Công Sơn).

Bác sĩ thường khuyên vận động mà không hướng dẫn kỹ thì dễ làm cho các
cụ ráng quá sức chịu đựng, sẽ lâm bệnh thêm. Phải làm sao cho nhẹ nhàng mà hiệu quả, phù hợp với tuổi tác, với sức khỏe. Phải từ từ và đều đều.
Ngày xưa người ta săn bắn, hái lượm, đánh cá, làm ruộng, làm rẫy... lao
động suốt ngày. Bây giờ chỉ ngồi quanh quẩn trước Ti vi, "computeur". Có
một nguyên tắc "Use it or lose it!". Cái gì không xài thì teo! Thời đại
bây giờ người ta xài cái đầu nhiều quá nên "đầu thì to mà đít thì teo".
Thật đáng tiếc!

Không cần đi đâu xa. Có thể tập trong nhà. Nếu nhà có cầu thang thì đi
cầu thang ngày mươi bận rất tốt. Đi vòng vòng trong phòng cũng được.
Đừng có ráng lập thành tích làm gì! Tập cho mình thôi. Từ từ và đều
đều... Đến lúc nào thấy ghiền, bỏ tập một buổi... chịu hổng nổi là được!

Nguyên tắc chung là kết hợp hơi thở với vận động. Chậm rãi, nhịp nhàng.
Lạy Phật cũng phải đúng... kỹ thuật để khỏi đau lưng, vẹo cột sống. Đúng
kỹ thuật là giữ tư thế với hơi thở. Đó cũng chính là thiền, là yoga,
dưỡng sinh... Vận động thể lực đúng cách thì già sẽ chậm lại. Giảm trầm
cảm, buồn lo. Phấn chấn, tự tin. Dễ ăn, dễ ngủ...

Tóm lại, giải quyết được "ba cái lăng nhăng" đó thì có thể già mà... sướng vậy!

(Chép lại trong báo Việt Mỹ số 221, thứ sáu ngày 17 tháng 9 năm 2010)